چیچن ایتزا نام یک محوطه‌ی تاریخی در شهری باستانی است. این شهر متعلق به فرهنگ مایاها در مکزیک است. شاید شما هم تا به حال اسم قوم مایا را شنیده باشید. تمدنی اسرارآمیز که صدها سال پیش از میلاد مسیح زندگی می‌کرده‌اند. هرم باستانی چیچن ایتزا یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری این منطقه است. این محوطه تاریخی بخشی از میراث جهانی یونسکو است. در این مطلب از سفرهای پایتخت با ما همراه باشد تا به شما بگوییم چرا چیچن ایتزا شاهکار معماری مایاها در لیست عجایب هفتگانه جدید قرار دارد؟!
قوم اسرارآمیز مایا سازنده چیچن ایتزا
برای شناختن این مورد از عجایب هفتگانه بهتر است اول کمی درباره قوم اسرار آمیز مایا، سازنده چیچن ایتزا بدانیم. مایاها یکی از اقوام پیشاکلمبی بودند. آنها در قسمت‌های مختلف آمریکای میانه و مکزیک زندگی می‌کرده‌اند. هرچه از عجایب مربوط به این قوم تاریخی بگوییم کم گفته‌ایم. با وجود این که مایاها در زمان‌های خیلی دور و قبل از میلاد مسیح می‌زیسته‌اند اما در بعضی دانش‌ها و فنون بسیار پیشرفته بودند.
یکی از علومی که مایاها به آن بسیار اشراف داشتند، علم نجوم و ستاره‌شناسی بود. آنها تقویم خاص مصور خودشان را ساخته بودند. این قوم به وسیله‌ی تقویم خود وقایع مختلف را پیش‌بینی می‌کردند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که پیش‌بینی تمام شدن دنیا در سال ۲۰۱۲ هم یکی از پیشگویی‌های این قوم بود!
با توجه به سازه‌هایی همچون هرم چیچن ایتزا که از قوم مایا به‌جامانده، می‌توان گفت که آنها در هنر معماری هم بسیار پیشرفته بودند. مایاها به خوبی با علم ریاضیات آشنایی داشتند. آنها از ریاضیات هم برای ابداع تقویم خاص خود و هم در ساخت بناهایی چون چیچن ایتزا استفاده می‌کردند. این ثابت می‌کند مایاها بسیار باهوش بوده‌اند.
ابداع اولین زبان نوشتاری
مایاها همچنین اولین زبان نوشتاری کامل را میان تمدن‌های پیشاکلمبی ابداع کردند. زبانی که به خطی شبیه به هیروگلیف نوشته می‌شد. حجاری‌هایی از این تمدن باستانی کشف شده که در آن به زبان مایایی داستانهایی با جزئیات نقل شده است. مایاها همچنین اولین قوم باستانی بودند که عدد صفر را در ریاضیات کشف کردند. آنها کشفیاتشان را هم بر دیوارها حجاری می‌کردند. قوم مایا همچنین اعتقادات و آداب و رسوم خاص خودشان را داشتند. اجرام آسمانی برای آنها جایگاهی خداگونه داشت. شاید به همین دلیل بود که تقویم مخصوص خود را درست کردند. مایاها از اهرام و معابدی مانند چیچن ایتزا هم برای پیش‌بینی جایگاه ستارگان در آسمان استفاده می‌کردند.
بر خلاف تصور عام، مایاها تحت حکومتی مرکزی زندگی نمی‌کردند. به نظر می‌رسد شهرهای مایایی مانند چیچن ایتزا به صورت مستقل اداره می‌شده و حکومت خاص خود را داشته. امروزه بقایای قوم مایا در الساوادور، هندوراس، گواتمالا، بلیز و مکزیک با گویش مایایی زندگی می‌کنند.
معرفی چیچن ایتزا
برای این که هرچه بیشتر با این مورد از عجایب هفتگانه جدید آشنا شوید در این قسمت به معرفی چیچن ایتزا می‌پردازیم. شهر تاریخی چیچن ایتزا در کشور مکزیک و شبه جزیره‌ی یوکاتان، در نزدیکی شهر مریدا واقع شده است. این شهر متعلق به قوم باستانی مایا بوده. قدمت این محوطه را به قرن ششم میلادی نسبت می‌دهند. چیچن ایتزا به زبان مایایی در لغت به معنی «در کنار چاه جادو» است. گرچه ایتزا (به معنی جادو یا جادویی) نامی دیگر برای یکی از شاخه‌های قوم مایا هم هست.
بزرگترین شهر ساخته شده توسط مایاها
برخی تاریخ‌شناسان معتقدند این شهر در واقع یکی از پایتخت‌های مهم مایاها بوده است. در واقع چیچن ایتزا بزرگترین شهری است که به دست مایاها ساخته شده. عده‌ای معتقدند که این شهر بیشتر استفاده‌ی مذهبی آیینی داشته. اما یافته‌ها و کشفیات ثابت می‌کنند این شهر یک مرکز پیشرفته و مهم تجاری هم بوده است. سازه‌های گوناگونی در محوطه چیچن ایتزا وجود دارد. فضاهایی همچون معبد جنگجویان و محوطه‌ی بازی. اما مهم‌ترین قسمت این محوطه تاریخی هرم چیچن ایتزا یا همان هرم کوکولکان است.
معماری هرم چیچن ایتزا
هرم چیچن ایتزا یک هرم بسیار بزرگ پلکانی است. گفته می‌شود این هرم بر روی بقایای معبدی بسیار قدیمی‌تر که مربوط به ۹۰۰ سال قبل از میلاد می‌شده، ساخته شده است. این هرم قاعده‌ای مربع شکل دارد. طول اضلاع این قاعده ۵۵ متر و ارتفاع آن ۲۴ متر است. هر چهار وجه هرم در نه سطح، دارای ۹۱ پله است. در واقع می‌توان گفت کل پله‌های هرم (با در نظر گرفتن معبد به عنوان یک پله)، ۳۶۵ پله (به تعداد روزهای سال) دارد.
همچنین هر طبقه از نه طبقه‌ی هرم چیچن ایتزا به دو بخش تقسیم شده و می‌توان آن را نشانگر تقویم هجده ماهه‌ی سالانه مایایی‌ها دانست. این قوم شگفت انگیز به این ترتیب با استفاده از ریاضیات پیشرفته، نجوم را با معماری خاص خود پیوند می‌دادند.
عجایب چیچن ایتزا
عجایب چیچن ایتزا تمام شدنی نیست. شاید برایتان جالب باشد بدانید که از این هرم اسرارآمیز چه استفاده‌ای می‌شده است؟ فرضیه‌های مختلفی در این رابطه وجود دارد. بعضی بر این عقیده‌اند که از این هرم برای نجوم و ستاره شناسی استفاده می‌شده. گویا مایاها برای تشخیص تاریخ دقیق اعتدال بهاری و پاییزی از چیچن ایتزا استفاده می‌کرده‌اند. زمان‌های اعتدال به همان روز اول بهار و پاییز گفته می‌شود. به کمک نور آفتاب و حرکت آن می‌توان این زمان‌ها را پیدا کرد. هرکدام از وجوه هرم چیچن ایتزا به شکلی ساخته شده که با هر بار تغییر زاویه نور خورشید سایه‌هایی متفاوت ایجاد کند.
اما برخی دیگر معتقدند که این هرم برای خدای مایاها به نام کوکولکان ساخته شده است. کوکولکان موجودی مار مانند بوده که بدنش پر هم داشته است. در باور مایاها کوکولکان دو بار (اول بهار و پاییز) به زمین می‌آید. بازی نور و سایه دقیقاً سالی دو بار و در زمان‌هایی خاص از روز در این هرم، تصویری مارمانند شبیه کوکولکان می‌سازد. از بقایای استخوان‌های به دست آمده در این هرم می‌توان حدس زد مایاها برای خدایشان انسان‌ها را قربانی می‌کرده‌اند.
اتاق قربانی!
نکته‌ی اسرارآمیز دیگر درباره هرم چیچن ایتزا یافتن اتاق قربانی است. همان جایی که اولین بار استخوان‌های انسانی کشف شد. قناتی هم در نزدیکی این اتاق کشف شد که حدود ۲۰ تا ۳۵ متر عمق داشت. چاه‌ها و قنات‌ها برای مایاها به دو دلیل اهمیت زیادی داشت. یکی اینکه آن را نماد خدای باران می‌دانستند. دوم آن که آب شهرشان تنها از طریق آنها تأمین می‌شد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که مایاها خانم‌های جوان را به زور به اتاق بزرگ یا همان اتاق قربانی می‌بردند تا برای خدای باران قربانی کنند. مجسمه‌هایی هم در داخل هرم چیچن ایتزا کشف شده است که با سنگ‌های قیمتی تزیین شده‌اند.
هرم چیچن ایتزا یا همان هرم کوکولکان آخرین سازه‌ای است که مایاها قبل از منقرض شدنشان ساخته‌اند.
بازدید از چیچن ایتزا
شاید شما هم با خواندن این مطلب به فکر بازدید از چیچن ایتزا افتاده باشید. آب و هوای منطقه‌ای که چیچن ایتزا در آن قرار دارد گرمسیری است. پس بهتر است در اوایل فروردین و مهر از آن دیدن کنید. درست در زمان‌های اعتدالی که مایایی‌ها به آن اعتقاد داشتند. در این زمان‌ها می‌توانید هرم را با وضعیت سایه‌های معروفش ببینید. گرچه در این زمان‌ها چیچن ایتزا به دلیل وجود توریست‌های زیاد بسیار شلوغ است.
اگر شلوغی اذیتتان می‌کند می‌توانید در ماه‌های دیگر از چیچن ایتزا بازدید کنید. شاید برایتان جالب باشد که هر شب و به شکلی مصنوعی سایه‌هایی نمایشی شبیه به کوکولکان همراه با صداهایی خاص در محوطه چیچن ایتزا اجرا می‌شود. نمایشی که هر گردشگری را به وجد می‌آورد.
ممنوعیت بازدید از داخل هرم!
نکته‌ی جالب و مهم دیگر که حتماً باید بدانید هم این است که امکان بالا رفتن از هرم برای بازدیدکننده‌ها وجود ندارد. در واقع هیچ بازدیدکننده‌ای نمی‌تواند داخل هرم چیچن ایتزا را ببیند. گرچه تا سال ۲۰۰۶ این امکان وجود داشت. اما در این سال زنی از بالای هرم پایین افتاد و جان باخت. به همین دلیل دیگر به کسی اجازه بالا رفتن از پله‌های هرم داده نمی‌شود.
اگر می‌خواهید بدانید که آیا می‌توان با وسایل نقلیه عمومی از چیچن ایتزا دیدن کنید، جواب مثبت است. شهر کنکون در مکزیک اتوبوس‌های گردشگری‌ای دارد که شما را مستقیم به محوطه چیچن ایتزا می‌آورند. همچنین می‌توانید از شهر مریدا با اتومبیل، خود را به این هرم خارق‌العاده برسانید. ساعت بازدید از این محوطه تاریخی از هشت صبح تا چهار و نیم عصر است.
جمع بندی
هرم چیچن ایتزا واقع در کشور مکزیک در سال ۲۰۰۷ در لیست عجایب هفتگانه جدید قرار گرفت. این هرم متعلق به تمدن مایا و بزرگترین و آخرین هرم ساخته شده توسط آن‌هاست. مایاها قومی اسرارآمیز بودند که از دانش زیادی در زمینه علومی چون ریاضیات، نجوم و معماری برخوردار بودند. طراحی هرم چیچن ایتزا بر اساس باورهای قوم مایا شکل گرفته است. آنها از این هرم برای تعیین روزهای اعتدال استفاده می‌کردند. بازی نور و سایه در این هرم در دو روز اعتدال سال یعنی اول فروردین و مهر، دیدنی است.
گفته می‌شود چیچن ایتزا برای خدای مایایی کوکولکان ساخته شده است. مایاها برای خدایانشان در این هرم انسان‌ها را قربانی می‌کرده‌اند. اسرار شگفت‌انگیز بسیاری درباره چیچن ایتزا وجود دارد. هرساله گردشگران زیادی از این محوطه باستانی دیدن می‌کنند. با وجود این که امکان بازدید از داخل هرم وجود ندارد اما بازدید آن از بیرون هم برای هر گردشگری تجربه‌ای بسیار هیجان انگیز خواهد بود.
