آشنایی با تاریخچه فرهنگ کافه نشینی در ایران و حتی سایر مناطق جهان همچون کشورهای غربی و امریکایی، یکی از مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا بتوان برای فرهنگ رو به تنزل کافه نشینی در ایران کاری کرد. امروزه فرهنگ _ کافه نشینی _ در ایران به یک فرهنگ ابتدایی و با عنوان _ کافه رفتن _ تغییر کرده و به نظر می رسد تمام ماهیت کافه نشینی را در هم شکسته است.
بررسی فرهنگ کافه نشینی، هدف از رفتن به کافه و جمع شدن صاحبان نظر در آنجا، علل افول کافه نشینی در ایران و مسائلی از این قبیل موضوع اصلی مقاله مورد نظر ماست.
اگر شما نیز به عنوان یک کافه نشین از تنزل این فرهنگ زیبا نگران هستید، پیشنهاد می کنیم با مطالعه این مقاله ما را همراهی نمایید. قطعا تنظیم چنین مقالاتی به بازگشت فرهنگ زیبا و دیرینه کافه نشینی در ایران کمک شایان توجهی خواهد کرد.
فرهنگ کافه نشینی به چه معناست؟
برخلاف آنچه که تصور می کنید فرهنگ کافه نشینی از کشورهای شرقی به کشورهای اروپایی و بعد از آن به قاره امریکا راه یافت. این فرهنگ زیبا از قلب فلات های آفریقا برخواست و به خاورمیانه رسید.
تاسیس کافی شاپ ها با ظهور کافه نشینی همزمان نبوده است، چرا که کافه نشینی و بحث کردن بر سر مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی با فرهنگی ابتدایی همانند کافه رفتن و سرو یک فنجان قهوه متفاوت است.
فرهنگ کافه نشینی به اجتماعات چند نفره و در برخی از موارد به گروه های گسترده ای گفته می شود که برای بحث و بررسی یک موضوع مهم در جامعه در کافه ها جمع می شدند و ضمن بهره مندی از آرامش موجود در کافه ها و فرهنگ خاصی که در آن جا موج می زد به بیان نقطه نظرات خود می پرداختند. فرهنگ عجیبی که به صورت نانوشته اجازه هیچ گونه توهین و جنگ و ستیزی را به صاحب نظران و اغیار نمی داد.
این فرهنگ زیبا از عصر پانزدهم به بعد با عنوان فرهنگ کافه نشینی شناخته شد و به اهدافی فراتر از سفارش نوشیدنی های گرم مرتبط بود. این مکان امن به علت شرایط خاصی که فراهم کرده بود به شدت مورد مخالفت پادشاهان غربی قرار گرفت و حتی در بازه ای از زمان های تاریخی به پلمپ کافه ها همت گماردند. این فرهنگ در ایران نیز با نتایج موثری در طول تاریخ همراه بوده است.
فرهنگ کافه نشینی در ایران
ایران در زمره اولین کشورهایی بود که با ساخت کافی شاپ ها یک فضای زیبا و دل انگیز که سرشار از آرامش و امنیت بود را برای افراد مختلف اعم از پیر و جوان فراهم نمود. این زمان با دوره حکومت صفویان مصادف بود. از آنجا که در دوره حکومت صفوی توجه به مذهب شیعه و مضامین دینی افزایش یافت، میزان حضور زنان در جامعه به شدت کمرنگ شد و صرفا مردها به قهوه خانه ها مراجعه می کردند.
در آن زمان چیزی با عنوان فرهنگ کافه نشینی وجود نداشت و بخش اندکی از مباحثات موجود به بررسی وضعیت اجتماعی اختصاص داشت، اما رفته رفته این فرهنگ زیبا در دل قهوه خانه های دوره صفوی که با یک سبک ایرانی طراحی شده بودند و یک معماری خلاقانه و دل انگیز داشتند شکل گرفت و بسیاری از شعرا، صاحب نظران، نویسندگان و افراد روشنفکر در قهوه خانه ها جمع می شدند.
صرف قهوه در کنار مباحثات سیاسی و بخصوص مسائل اجتماعی در روند کافه نشینی ها افزایش یافت و آن را به یک فرهنگ مستحکم در تاریخ ایران زمین مبدل نمود.
کافه نشینی در سایر کشورهای جهان
فرهنگ کافه نشینی در سایر کشورهای جهان نیز روز به روز افزایش می یافت. کافه های انگلستان و فرانسه در زمره مهم ترین مکان های موجود برای بحث و مباحثات سیاسی و اجتماعی بود.
تا پیش از این ها از چنین مکان هایی صرفا برای تسلی خاطر افراد غم دیده یا شادی افراد در جشن ها استفاده می شد، اما رفته رفته این کافی شاپ ها به نقاطی مطمئن برای مبارزه با حکومت های پادشاهی مبدل شدند.
میزان استقبال مردم اروپا از کافه های موجود به قدری افزایش یافته بود که در تمام نقاط یک شهر امکان دسترسی به کافه های متعدد وجود داشت. برخی از کافه ها در پاریس، وین، آکسفورد و بخصوص کافه های آلبانی همچنان از شهرت بسیار زیادی برخوردار هستند. این فرهنگ اروپایی با طرح ریزی های جامع برای براندازی نظام های پادشاهی و بخصوص انقلاب کبیر فرانسه همراه بوده است.
تغییر فرهنگ قهوه خانه ها در ایران
به دنبال حمله غرب به ایران و ورود بسیاری از فرهنگ های غربی به جامعه ایرانی، بسیاری از قهوه خانه های سنتی با معماری ایرانی-اسلامی و با آن طراحی زیبای خود به همراه جوی های روان و باغچه های زیبا و فضاهای روباز به کافی شاپ های نیمه تاریک غربی تغییر شکل دادند. میز و صندلی های چوبی جای آلاچیق های ایرانی را گرفت و رفته رفته انواع سیگار به جای قلیان های سنتی در دستان مردان ایرانی مشاهده شد.
این کافی شاپ ها در ابتدای امر برای کسانی که از تمول بسیار زیادی برخوردار بودند و به عنوان یک مکان شیک و امروزی برای برپایی جشن های چند نفره و نواختن آهنگ های شاد و رقص های زنده مناسب بود، اما در گذر زمان باز هم به یک مکان ناب برای برپایی جلسات اجتماعی و سیاسی مبدل گردید. بسیاری از صاحب نظران در این مکان های دنج و راحت توانستند به خوبی نظرات خود را ارئه کنند و به تالیف کتب ارزشمندی همت گمارند.
افول فرهنگ کافه نشینی در ایران
افول فرهنگ کافه نشینی در ایرانتا قرن نوزدهم و پیش از ورود چای به ایران و توسعه واردات این نوشیدنی گرم، فرهنگ کافه رفتن و کافه نشینی در ایران رو به افزایش بود، اما با ورود چای به یک فرهنگ رو به تنزل تغییر کرد. کاهش فرهنگ کافه نشینی با بروز بسیاری از مشکلات اجتماعی و حتی برخی از مسائل سیاسی همراه گردید، بی آنکه فضای امنی برای صاحب نظران در این عرصه وجود داشته باشد.
قهوه خانه های امروزی که صرفا نام قهوه خانه را یدک می کشند و در فضای مخروبه مانند خود صرفا به ارائه سفارشاتی همچون چای، قلیان یا دیزی می پردازند جای کافه های قدیمی را گرفته و نمی توان انتظار داشت از دل آن ها متفکران جامعه ایرانی برخیزند.
با همه این ها در چند سال اخیر باز هم فرهنگ کافه نشینی در ایران رو به افزایش بوده است. افزایش کیفیت خدمات و سرویس های موجود، بهره گیری از فرهنگ های مطلوب و سازنده کافی شاپ های موفق در این زمینه و افزایش آگاهی مردم در خصوص مسائل اجتماعی و بسیاری از مسائل اقتصادی باعث شده است دوباره نگاه صاحب نظران به سمت کافه شهرهای بزرگ و بخصوص کافه های تهران جلب گردد.
